پرونده حذف کریستال پالاس از لیگ اروپا به دلیل مالکیت مشترک با المپیک لیون نمونه‌ای شاخص از اجرای دقیق مقررات مالکیت در فوتبال اروپا است. این پرونده، با تاکید بر شفافیت، جلوگیری از تضاد منافع و اجرای مقررات حقوقی بین‌المللی، اهمیت رعایت قوانین فوتبال و حفظ سلامت رقابت‌ها را نشان می‌دهد.
مسئله مالکیت مشترک باشگاه‌های فوتبال که در یک تورنمنت حضور دارند، یکی از موضوعات پیچیده حقوق ورزش است که با هدف حفظ عدالت، شفافیت و سلامت رقابت‌ها توسط سازمان فیفا تنظیم و اجرا می‌شود. پرونده حذف کریستال پالاس از لیگ اروپا فصل ۲۰۲۵-۲۰۲۶ به دلیل مالکیت مشترک با المپیک لیون، نمونه‌ای شاخص از اعمال این مقررات است که آثار و پیامدهای حقوقی قابل توجهی دارد.
شرح پرونده و تاریخچه رویدادها
کریستال پالاس پس از پیروزی در جام حذفی انگلستان در فصل ۲۰۲۴-۲۰۲۵، مجوز حضور در لیگ اروپا را کسب کرد. مالکیت باشگاه در اختیار جان تکستور قرار دارد که از طریق هلدینگ Eagle Football Holdings، مالکیت باشگاه فرانسوی المپیک لیون را نیز دارد.
تاریخ ۳۰ ژوئن ۲۰۲۵: یوفا رسماً اعلام کرد که مالکیت مشترک جان تکستور بر هر دو باشگاه باعث نقض مقررات مالکیت چندگانه است و به این ترتیب کریستال پالاس از لیگ اروپا محروم خواهد شد.
مهلت تعیین‌شده: یوفا چندین بار به پالاس فرصت داد تا ساختار مالکیتی خود را اصلاح کند و مالکیت یا کنترل باشگاه‌ها را به صورت جداگانه تنظیم نماید، اما پالاس موفق به ارائه مدارک کافی برای اثبات استقلال نشد.
تاریخ ۱۱ اوت ۲۰۲۵: دادگاه حکمیت ورزش (CAS) با تایید تصمیم یوفا، اعتراض پالاس را رد کرد و محرومیت را نهایی ساخت (Reuters, 2025).
چارچوب حقوقی و مقررات یوفا
۱. مقررات مالکیت چندگانه
ماده ۵ آیین‌نامه مالی باشگاه‌ها (UEFA Club Licensing and Financial Fair Play Regulations 2024):
«هیچ شخص حقیقی یا حقوقی نباید مالکیت مستقیم یا غیرمستقیم بیش از یک باشگاه شرکت‌کننده در مسابقات باشگاهی یوفا داشته باشد. مالکیت و کنترل باید به گونه‌ای باشد که هیچ تأثیرگذاری بر تصمیمات ورزشی، مالی یا مدیریتی باشگاه‌های مرتبط به وجود نیاید.»
ماده ۶ مقررات مسابقات باشگاهی یوفا (UEFA Club Competition Regulations 2024):
«یوفا حق دارد از حضور هر باشگاهی که مالکیت مشترک یا کنترل مشترک با باشگاه دیگری در همان رقابت دارد جلوگیری کند تا از تضاد منافع و خدشه به رقابت سالم جلوگیری شود.»
اصول کلیدی حقوق ورزش در رای این پرونده:
شفافیت و بی‌طرفی: مالکیت و کنترل باشگاه‌ها باید شفاف بوده و به طور کامل از یکدیگر مستقل باشند تا سلامت رقابت‌ها حفظ شود.
جلوگیری از تضاد منافع: وجود مالکیت مشترک می‌تواند به تبانی، دستکاری در نتایج یا سوءاستفاده مالی منجر شود که با اصول عدالت ورزشی در تضاد است.
اجرای مقررات از طریق دادگاه حکمیت ورزش (CAS): مراجع حقوقی بین‌المللی، مانند CAS، نقش کلیدی در تفسیر و اجرای این مقررات دارند.
تحلیل دقیق حقوقی پرونده:
۱. مالکیت و کنترل مشترک جان تکستور
جان تکستور از طریق Eagle Football Holdings مالک کنترل‌کننده هر دو باشگاه است. بر اساس گزارش‌های رسمی، کنترل مدیریتی و مالی این شرکت بر هر دو باشگاه به حدی است که استقلال آن‌ها از یکدیگر قابل انکار نیست.
۲. نقض مقررات یوفا
پالاس نتوانست اثبات کند که ساختار مالکیتی به طور کامل جدا شده یا مدیریتی کاملاً مستقل دارد. بنابراین، طبق مفاد صریح ماده ۵ و ماده ۶ مقررات یوفا، حضور همزمان دو باشگاه با مالکیت مشترک در لیگ اروپا نقض قوانین است.
۳. فقدان اقدامات اصلاحی موثر
با وجود چندین فرصت، پالاس نتوانست راهکارهای قانونی برای جداسازی مالکیت ارائه دهد؛ این موضوع در تصمیم نهایی یوفا و CAS مورد تاکید قرار گرفت و به عنوان نقض مکرر مقررات تلقی شد.
رویه قضایی و معیارهای تصمیم‌گیری دادگاه حکمیت ورزش (CAS)
CAS در رای ۱۱ اوت ۲۰۲۵، با استناد به اسناد و مستندات ارائه‌شده توسط یوفا، بر رعایت سختگیرانه مقررات مالکیت چندگانه تاکید کرد. دادگاه تاکید نمود که:
تضاد منافع و امکان دستکاری نتایج فوتبال باید به هر نحو ممکن پیشگیری شود.
مقررات یوفا در خصوص مالکیت باید به طور کامل و بدون استثنا اجرا گردد.
تصمیم یوفا مبنی بر محرومیت پالاس از لیگ اروپا کاملاً قانونی و مستدل است.
تبعات حقوقی:
اجرای دقیق مقررات مالکیت: این پرونده بر ضرورت اجرای بی‌چون و چرای مقررات مالکیت چندگانه یوفا تاکید دارد.
لزوم شفافیت مالکیت: باشگاه‌ها باید ساختار مالکیتی خود را کاملاً شفاف و مستقل کنند.
پیامدهای نقض: محرومیت از حضور در رقابت‌های اروپایی، آسیب‌های مالی و اعتباری قابل توجهی برای باشگاه‌ها به همراه دارد.
نقش دادگاه‌های بین‌المللی: CAS به عنوان نهاد قضایی نهایی در ورزش، نقشی کلیدی در تثبیت و تفسیر مقررات دارد.
نمونه‌های مشابه:
رای CAS. FK DAC 1904 A.S. (اسلواکی علیه یوفا — قاعده عدم مالکیت مشترک)
در جولای ۲۰۲۵، باشگاه اسلواکیایی FK DAC 1904 به CAS شکایت کرد؛ آن‌ها به دلیل مرتبط بودن با باشگاه مجارستانی Györi ETO FC از طریق یک نهاد سرمایه‌گذاری مشترک به نام EEA Holding B.V. و اشراف اعضای یک خانواده بر مدیریت هر دو باشگاه، از حضور در لیگ کنفرانس اروپا محروم شدند. CAS شکایت آن‌ها را رد کرد و تأیید کرد که این ساختار ناقض مقررات مالکیت چندگانه یوفا است.
تحلیل حقوقی ممنوعیت حضور همزمان تیم‌های اصلی و تیم‌های وابسته (تیم‌های ب) در یک سطح از لیگ فوتبال کشور:
در نظام لیگ‌های فوتبال جمهوری اسلامی ایران، مطابق مقررات مصوب سازمان لیگ و فدراسیون فوتبال، حضور همزمان دو تیم وابسته به یک باشگاه، از جمله تیم اصلی و تیم موسوم به «تیم ب»، در یک سطح از رقابت‌های رسمی فوتبال کشور ممنوع اعلام شده است. این ممنوعیت مبتنی بر اصول مسلم عدالت رقابتی، جلوگیری از تضاد منافع، حفظ شفافیت ساختار مسابقات و انطباق با مقررات بین‌المللی فیفا و کنفدراسیون فوتبال آسیاست.
مستندات قانونی و مقرراتی:
آیین‌نامه برگزاری مسابقات لیگ دسته اول، دوم و سوم فدراسیون فوتبال ایران:
«هیچ باشگاهی نمی‌تواند بیش از یک تیم در یک سطح از مسابقات رسمی لیگ تحت نظارت سازمان لیگ داشته باشد. تیم‌های زیرمجموعه، تیم‌های ب، امید یا جوانان تنها در سطوح پایین‌تر مجاز به فعالیت بوده و در صورت صعود به سطح تیم اصلی، ملزم به انصراف یا انتقال امتیاز می‌باشند.»
اساسنامه فیفا – (Ownership and Control of Clubs)
“No natural or legal person may have control or influence over more than one club participating in the same competition.”
مقررات صدور مجوز حرفه‌ای باشگاه‌ها AFC – فصل مربوط به مالکیت باشگاهی:
استقلال ساختاری، مالی و تصمیم‌گیری باشگاه‌ها باید حفظ شده و تضاد منافع از طریق مالکیت یا مدیریت مشترک در یک سطح رقابت، ممنوع باشد.
مقررات UEFA Champions League Regulations:
اگر دو باشگاه تحت کنترل یا نفوذ یک مالک باشند و هر دو واجد شرایط شرکت در یک رقابت باشند، فقط یکی از آن‌ها می‌تواند شرکت کند.
توجیهات حقوقی ممنوعیت:
پیشگیری از تضاد منافع: وجود دو تیم تحت مدیریت یا مالکیت یک باشگاه یا نهاد، در یک رقابت، امکان تأثیرگذاری بر نتایج و رقابت سالم را مخدوش می‌کند.
حفظ سلامت رقابت: عدالت و شفافیت اقتضا می‌کند که هر باشگاه صرفاً یک تیم در هر سطح از لیگ داشته باشد.
انطباق با مقررات بین‌المللی: مقررات داخلی باید با اصول فیفا، یوفا و AFC هم‌راستا باشند تا در مجامع بین‌المللی قابل دفاع باشند.
حفظ اعتبار و وجهه فوتبال ایران: اجرای دقیق این ممنوعیت، از بروز شبهات تبانی، نفوذ غیرمجاز و دستکاری در رقابت‌ها جلوگیری کرده و سلامت لیگ را تضمین می‌کند.
نتیجه‌گیری:
پرونده کریستال پالاس نشان داد که مقررات مالکیت چندگانه در فوتبال اروپا به‌طور سختگیرانه اجرا می‌شود و هیچ باشگاهی، حتی با سابقه حضور در لیگ برتر انگلیس، از شمول آن مستثنی نیست. تجربه بین‌المللی و رویه دادگاه حکمیت ورزش (CAS) باید چراغ راه فوتبال ایران نیز باشد تا در طراحی و اجرای مقررات داخلی، به‌ویژه درباره تیم‌های اصلی و تیم‌های وابسته، به‌طور کامل دقت و نظارت شود.
اجرای دقیق این مقررات، نه‌تنها تضمین‌کننده عدالت و سلامت رقابت‌هاست، بلکه از منظر حقوقی، موجب همگرایی فوتبال ایران با استانداردهای بین‌المللی و ارتقای اعتبار آن در مجامع ورزشی جهان خوا09:48:38هد شد.
نویسنده: دکتر عارف عارف‌نیا